Nijer hükümeti, 2023’te ülkenin Agadez bölgesinde keşfedilen nadir bir Mars meteorunun geçen ay New York’ta düzenlenen Sotheby’s müzayedesinde 4,3 milyon dolara satılmasını soruşturuyor.
24,7 kilogram ağırlığındaki “NWA 16788” isimli göktaşı, bugüne kadar Dünya’da bulunan en büyük Mars kökenli örnek olarak kayıtlara geçti.
Müzayedede hem alıcı hem satıcı kimlikleri gizli tutulurken, satış gelirinin herhangi bir kısmının Nijer’e ulaşıp ulaşmadığı bilinmiyor.
Nijer hükümeti yaptığı açıklamada, meteorun ihracatının yasal olup olmadığı konusunda “ciddi şüpheleri” bulunduğunu ve “yasa dışı uluslararası ticaret” endişesi taşıdığını belirtti.
Sotheby’s ise göktaşının ülke dışına çıkarılması ve satışı sürecinde tüm uluslararası prosedürlere uyulduğunu savunuyor.
KEŞİFTEN MÜZAYEDEYE UZANAN YOL
İtalyan akademik kaynaklara göre meteor, 16 Kasım 2023’te Agadez bölgesinde bir “meteor avcısı” tarafından bulundu.
Yerel halkın elinden uluslararası bir satıcıya geçen göktaşı, daha sonra İtalya’nın Arezzo kentindeki özel bir galeriye ulaştı.
Burada bilimsel incelemelere tabi tutulan NWA 16788, kısa süreliğine İtalya’da sergilendikten sonra New York’taki müzayedede satışa çıkarıldı.
HUKUKİ BOŞLUK TARTIŞMASI
Chicago Üniversitesi’nden Prof. Paul Sereno, Nijer’in kültürel ve doğal mirasının iadesi için yıllardır kampanya yürütüyor.
Sereno, “Uluslararası hukuk, bir ülkenin mirasının, ister kültürel, ister doğal ya da uzaydan gelen, izinsiz çıkarılmasına izin vermez. Kolonyal dönemden bu yana bu anlayış değişti” dedi.
Nijer’in 1997’de yürürlüğe giren miras yasasında mineral örnekleri koruma altına alınsa da meteorlar açıkça tanımlanmış değil. Bu durum, göktaşının nasıl fark edilmeden ülke dışına çıkarıldığı sorusunu gündeme getiriyor.
Prof. Sereno, NWA 16788’in satışıyla başlayan sürecin bir dönüm noktası olmasını, hem Nijer yönetimini yasal boşluğu kapatmaya hem de meteorun iadesi için uluslararası girişimlere sevk etmesini umuyor.
